در آستانه‌ی پاییز ۲۰۲۵، اقتصاد جهانی در حال عبور از یک دوران بازتنظیم و بازچینش بزرگ است؛ رقابت‌های جدید، مهاجرت سرمایه به شرق، و تغییر نقش قدرت‌های اقتصادی، هم‌زمان تهدید و فرصت برای کشورهایی مانند ایران ایجاد کرده‌اند.
بر اساس آخرین گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول (IMF)، بانک جهانی و نهادهای معتبر بین‌المللی، رشد جهانی ادامه دارد، اما با ریتمی کندتر و با تمرکز بر آسیا. در چنین فضایی، بخش خصوصی ایران باید هوشمندانه مسیر خود را بازتعریف کند.
وضعیت جهانی – سپتامبر ۲۰۲۵
رشد اقتصاد جهانی:
پیش‌بینی IMF برای سال ۲۰۲۵ برابر با ۳.۰٪ است—مقداری پایین‌تر از سطح قبل از کرونا و ناکافی برای تحریک اقتصادهای در حال توسعه.
اقتصادهای نوظهور آسیایی:
هند: رشد اقتصادی ۶.۹٪ طبق پیش‌بینی فیچ
چین: از رشد ۵.۴٪ در ابتدای سال به حدود ۴.۵٪ کاهش یافته
شرق آسیا (بدون چین): رشد متوسط ۴.۲٪
تحولات ساختاری:
✔️ مهاجرت سرمایه‌گذاری از غرب به شرق
✔️ شکل‌گیری زنجیره‌های تأمین بومی‌شده
✔️ افزایش نرخ بهره جهانی و کاهش دسترسی به منابع مالی بین‌المللی
پیامدهای مستقیم برای ایران
چهار چالش کلیدی اقتصادی برای ایران در ۲۰۲۵:
🔹 کاهش تقاضا در اروپا و آمریکا
▪️ رکود مصرف‌کننده، افت واردات
▪️ نتیجه: کاهش صادرات غیرنفتی
🔹 افزایش نرخ بهره جهانی
▪️ تأمین مالی دشوارتر، نوسانات ارزی
▪️ نتیجه: بالا رفتن هزینه واردات تجهیزات و ماشین‌آلات
🔹 رقابت شدیدتر در آسیا
▪️ رشد هند، ویتنام، اندونزی با فضای کم‌ریسک
▪️ نتیجه: کاهش اولویت ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی
🔹 فشار بر ارز و واردات واسطه‌ای
▪️ محدودیت منابع ارزی و ضعف تولید داخل
▪️ نتیجه: افزایش هزینه تمام‌شده تولید داخلی
مسیر پیشنهادی برای بخش خصوصی ایران
✅ ۱. تنوع بازار صادراتی
حرکت از بازارهای راکد به سمت هند، چین، آسیای میانه، آفریقا و آمریکای شمالی.
✅ ۲. قراردادهای تجاری منعطف
استفاده از ارزهای جایگزین مثل درهم. گنجاندن بندهای تعدیل نرخ ارز و پیش‌پرداخت.
✅ ۳. ورود به زنجیره تأمین
همکاری در مونتاژ، برندسازی، بسته‌بندی، یا خدمات دیجیتال برای اقتصادهای رو به رشد.
✅ ۴. تمرکز بر صادرات کوچک و هوشمند
محصولات فرآوری‌شده، بسته‌بندی‌شده، دانش‌بنیان، یا B2B قابل صادرات با ارزش افزوده داخلی.
✅ ۵. استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور
برای بازاریابی، جذب سرمایه و کانال‌های توزیع، از شبکه ایرانیان در کانادا، ترکیه، امارات و اروپا استفاده شود.
جهان در حال حرکت است؛ کند، اما هدفمند. بازی اقتصاد تغییر کرده و ایران اگر بخواهد سهمی در آینده داشته باشد، باید:
✔️ بازار هدف را بازتعریف کند
✔️ به جای خام‌فروشی، صادرات ارزش‌افزوده داشته باشد
✔️ و در زنجیره‌های اقتصادی آسیا جای بگیرد
فرصت هست؛ اما برای آن‌هایی که ریسک را می‌فهمند و تصمیم را عقب نمی‌اندازند.