حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «امروز صنعت مرغداری ما کاملا مدرن است اما صنعت عرضه و توزیع محصول کاملا سنتی است.» این را دبیرکل فدراسیون طیور ایران در گفت‌وگو با حکیم مهر می‌گوید.
«دکتر فرزاد طلاکش» تصریح می‌کند: «هنوز ۸۰ درصد تخم مرغ کشور به صورت فله‌ای، کثیف، کارتنی و سرخ نشده و به نوعی غیر شناسنامه‌دار عرضه می‌شود، در صورتی که به اندازه کافی در کشور سرمایه‌گذار هست و اگر همین امروز دامپزشکی دستور دهد و بگوید از هفته آینده کل تخم‌مرغ‌های کشور باید بسته‌بندی شود، امکانات زیرساختی آن بدون هیچ نیازی به سرمایه اضافی در کشور وجود دارد و کاملا شدنی است، اما متاسفانه عزمی ندارند و جرات هم نمی‌کنند.»
حکیم مهر: آقای دکتر، آخرین آمار سرانه مصرف تخم‌مرغ در کشور چقدر است و وضعیت آن در مقایسه با سال‌های گذشته چگونه است؟
سرانه مصرف تخم مرغ در ایران در سال ۱۴۰۱ معادل ۲۴۹ عدد بوده است. البته قابل توجه است در همه جای دنیا سرانه مصرف را معادل کل مصرف تخم‌مرغ به صورت مصرف مستقیم یا غیرمستقیم که در صنعت غذا، قنادی و… هم استفاده می‌شود، محاسبه می‌کنند. در ایران خوشبختانه این عدد در سال ۱۴۰۱ به ۲۴۹ رسیده که نسبت به سال‌های گذشته، رشد خوبی داشته است. ما در سال ۱۳۸۸ فعالیت‌های مربوط به ستاد کشوری ترویج مصرف تخم‌مرغ را شروع کردیم. آن موقع سرانه مصرف ما ۱۶۱ عدد بوده و می‌بینید که ظرف ۱۳ سال یک رشد قابل توجه پیدا کرده است. در سال ۱۴۰۰ سرانه مصرف ۲۳۵ عدد و این رقم در سال ۱۳۹۹ عدد ۲۲۶ بوده است. لذا به طور کلی در این زمینه شاهد رشد خوبی بوده‌ایم.
حکیم مهر: آیا نمی‌توان گفت که رشد مصرف تخم‌مرغ ناشی از عدم توانایی مردم در خرید گوشت بوده و به نوعی مردم تخم‌مرغ را جایگزین گوشت کرده‌اند؟
ما وقتی از لحاظ اقتصادی روی این مساله مطالعه می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که این فرضیه نادرست است. در واقع علت این است که مردم تخم‌مرغ را به‌عنوان یک جایگزین پروتئینی و منبع پروتئینی قابل قبول پذیرفته‌اند، در صورتی که قدیم‌ها که مردم با موضوع کلسترول تخم‌مرغ مشکل داشتند، عمدتا حاضر بودند که سویا و جگر مرغ بخورند ولی تخم‌مرغ نخورند. خوشبختانه امروز این وضعیت وجود ندارد و بدلیل انتشار مطالب علمی گسترده در فضای مجازی و آشنایی عموم مردم و متخصصین با باورهای غلط به موضع کلسترول های غذایی و به‌ویژه تخم‌مرغ و ویژگی‌های منحصر به‌فرد تغذیه با تخم‌مرغ، سرانه مصرف تخم‌مرغ در همه گروه‌های برخوردار و غیربرخوردار بالا رفته و قابل قبول است.
حکیم مهر: نقش دامپزشکی در رونق صنعت مرغ تخم‌گذار چیست؟
واقعیت این است دامپزشکی در رونق صنعت مرغ تخم‌گذار نقش زیادی ندارد، چون وظیفه سازمان دامپزشکی اساسا حفظ بهداشت و کنترل و پیشگیری بیماری‌ها است و ما در شرایط عادی، کمترین چالش را در حوزه مرغ تخم‌گذار داریم. اما وقتی مساله بیماری‌های نوپدید و حاد مثل آنفلوانزا پیش می‌آِید، نقش دامپزشکی به اصطلاح هزار درصد می‌شود. یعنی اگر سازمان دامپزشکی نقش خود را درست بازی کند، کاملا در حفظ این صنعت کوشاست و به همین خاطر ما همیشه از دولت درخواست کردیم که در این مواقع دامپزشکی را تنها نگذارد و به نوعی علاوه‌بر کمک لجستیک، کمک مالی هم بکند. به هر حال دامپزشکی به تنهایی از عهده این کار برنمی‌آید و اگر خدای نکرده دولت سهل‌انگاری کند یا دامپزشکی وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، همان اتفاقی می‌افتد که سال ۹۶ رخ داد و تقریبا یک‌سوم صنعت مرغ تخم‌گذار ما به دلیل بیماری آنفلوانزا از بین رفتند. لذا در اینجا ما می‌توانیم نقش دامپزشکی را در کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها خیلی حساس و مهم بدانیم.
اما در مورد بحث توسعه، آنچه که سازمان دامپزشکی می‌تواند نقش داشته باشد، در بحث کیفیت محصول است. یعنی امروز صنعت مرغداری ما کاملا مدرن است اما صنعت عرضه و توزیع محصول کاملا سنتی است. هنوز ۸۰ درصد تخم مرغ کشور به صورت فله‌ای، کثیف، کارتنی و سرت نشده و به نوعی غیر شناسنامه‌دار عرضه می‌شود، در صورتی که به اندازه کافی در کشور سرمایه‌گذاری هست و اگر همین امروز سازمان دامپزشکی دستور دهد و بگوید از هفته آینده کل تخم‌مرغ‌های کشور باید بسته‌بندی شود، امکانات زیرساختی آن بدون هیچ نیازی به سرمایه اضافی در کشور وجود دارد و کاملا شدنی است، اما متاسفانه عزمی ندارند و به‌دلایل سیاست‌های غیر قابل دفاع تنظیم بازاری، جرات هم نمی‌کنند.
حکیم مهر: چرا جرات نمی‌کنند؟
چون تصور می‌کنند که اگر تخم مرغ بسته‌بندی شود، گران می‌شود و این گران شدن می‌تواند اقتصاد سیاسی کشور را در این حوزه به چالش بکشد، در صورتی که این حرف اشتباه است، چون باید دورریز تخم‌مرغ فله را هم در نظر گرفت. مثلا تخم‌مرغی که نوک‌زده و ترک‌دار و کثیف است یا زمانی که آن را در خانه می‌شکنند، زرده و سفیده تخم مرغ در هم شده است. هزینه‌ای که مردم بابت این ضایعات بصورت نامحسوس می‌دهند، از پولی که به ظاهر اضافه‌تر برای خرید بسته‌بندی پرداخت می‌کنند، بیشتر است و حتی می‌توان گفت که مردم در محصول بسته‌بندی، سود هم می‌کنند. کمااینکه یا کل آن را مصرف می‌کنند یا اگر خدای نکرده اشکالی داشته باشد، قابلیت پیگیری دارد ولی در تخم‌مرغ فله‌ای، امکان هیچ پیگیری و ردیابی محصول وجود ندارد.
بنابراین اگر بخواهیم نقش دامپزشکی را در نظر بگیریم، در این موضوع می‌تواند نقش اساسی داشته باشد. زمانی که محصول شناسنامه‌دار شود و کیفیت پیدا کند، هم بهداشت و کنترل کیفیت در مرغداری بالا می‌رود و هم انگیزه برای اینکه کشورهای دیگر به سراغ ما بیایند و صادرات تخم‌مرغ بالاتر رود بیشتر می‌شود که خود این به معنای توسعه صنعت مرغ تخم‌گذار است.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.