اقتصادسبز آنلاین: محور اصلی استراتژی امنیت غذایی چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی، یک طرح جامع ۱۰ میلیارد دلاری است که با هدف تثبیت زنجیره تأمین مواد غذایی جهانی و افزایش تولید محصولات کشاورزی داخلی تدوین شده است.
محور اصلی استراتژی امنیت غذایی چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی، یک طرح جامع ۱۰ میلیارد دلاری است که با هدف تثبیت زنجیره تأمین مواد غذایی جهانی و افزایش تولید محصولات کشاورزی داخلی تدوین شده است. صندوق توسعه کشاورزی عربستان سعودی (ADF) هم مبلغ ۵۳۳.۳۳ میلیون دلار برای تقویت پروژه‌های کشاورزی و افزایش امنیت غذایی اختصاص داده است. دستیابی به این هدف مستلزم گذر از چالش‌های ناشی از آب و هوای خشک ، زمین‌های زراعی محدود، کمبود آب و وابستگی شدید به واردات مواد غذایی و در عین حال استفاده از فناوری‌های پیشرفته در کل زنجیره تأمین مواد غذایی برای تضمین تأمین مواد غذایی مقاوم و متنوع است. این پادشاهی به طور فعال از طریق اقداماتی مانند کاهش استخراج آب‌های زیرزمینی و استفاده از آب نمک‌زدایی شده برای آبیاری، در حال مقابله با این موانع است. فناوری‌های پیشرفته کشاورزی مانند هیدروپونیک و کشاورزی عمودی، کارایی و بهره‌وری در تولید مواد غذایی را افزایش می‌دهند که گام‌های مهمی در جهت دستیابی به خودکفایی هستند. صندوق توسعه کشاورزی عربستان سعودی با حمایت از کشاورزان محلی با وام‌های قابل توجه، با تمرکز بر محصولات اساسی مانند جو، ذرت و سویا، نقش مهمی ایفا می‌کند. این تلاش‌ها برای کاهش وابستگی به واردات و تضمین عرضه مداوم کالاهای اساسی ضروری ضروری است. علاوه بر این، ابتکاراتی مانند برنامه توسعه پایدار کشاورزی روستایی، خودکفایی را در بخش‌هایی مانند تولید میوه و قهوه تقویت می‌کند و از بیش از ۶۳۰۰۰ پروژه کشاورزی حمایت می‌کند. فناوری ابزارهای قدرتمندی را برای مقابله با چالش‌ها و افزایش امنیت غذایی در عربستان سعودی ارائه می‌دهد. کشاورزی دقیق با استفاده از تجزیه و تحلیل داده‌ها و حسگرهای اینترنت اشیا، مصرف آب را بهینه کرده و سلامت خاک را رصد می‌کند و باعث افزایش پایدار عملکرد محصولات می‌شود. هیدروپونیک و کشاورزی عمودی، که محصولات را بدون خاک و در محیط‌های کنترل‌شده پرورش می‌دهند، با کاهش مصرف آب و امکان‌پذیر کردن تولید در تمام طول سال، حتی در محیط‌های شهری، راندمان بیشتری را ارائه می‌دهند. در سال ۲۰۲۵ عربستان گام‌های پیشگیرانه‌ای برای توسعه کسب‌وکارهای کشاورزی به عنوان سپری در برابر اختلال در زنجیره تأمین جهانی بر داشته، سرمایه‌گذاری سنگین در کسب‌وکارهای کوچک کشاورزی و نمک‌زدایی، عربستان را قادر ساخته است تا زمین‌های جدیدی را زیر کشت ببرد. عربستان سعودی در حال حاضر سالانه نزدیک به ۲ درصد رشد جمعیت را تجربه می‌کند. در کنار این، افزایش قابل توجهی در آگاهی در مورد سلامت و کیفیت مواد غذایی رخ داده است. در نتیجه، تقاضا برای مواد غذایی با کیفیت بالا رو به افزایش بوده است. بحران اقلیمی، رویکرد عربستان سعودی به کشاورزی را برای ایجاد ائتلاف به سرمایه‌گذاری استراتژیک برای اطمینان از اینکه سعودی‌ها غذای کافی برای خوردن دارند، تغییر داده است. بیش از نیم قرن است که امنیت غذایی یک مسئله استراتژیک برای عربستان سعودی بوده است. اخیراً، بحران قیمت مواد غذایی در سال ۲۰۰۸ و اختلالات عرضه مواد غذایی در سال ۲۰۲۰، به تصمیم‌گیرندگان سعودی نشان داد که آینده در جهانی که با تغییرات اقلیمی روبروست، چگونه خواهد بود، زیرا دو مورد دسترسی به آب آشامیدنی و غذا از برجسته‌ترین مسائل خواهد بود . این دو همان منابع ضروری اند که این پادشاهی به شدت فاقد آن است. با توجه به اینکه ۹۰ درصد از زمین‌های این کشور برای کشاورزی مناسب نیست و ۷۰ درصد از آب آن از کارخانه‌های آب شیرین‌کن تأمین می‌شود، امنیت آب و غذا می‌تواند برای عربستان سعودی مانند یک نبرد غیرقابل پیروزی به نظر برسد.با این حال، طی چند سال گذشته، با میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری دولتی در بخش کشاورزی، عربستان سعودی شاهد افزایش تولید مواد غذایی و رسیدن به خودکفایی در محصولات غذایی مختلف بوده است . از طریق مجموعه‌ای از نوآوری‌های تکنولوژیکی، بهبود مدیریت آب و برنامه‌های خرید زمین در خارج از کشور، هدفی که حتی ۱۵ سال پیش مانند یک رویای غیرمنطقی به نظر می‌رسید، ناگهان در حال تحقق است.
با توجه به اینکه حدود ۹۰ درصد از خاک عربستان سعودی عمدتاً بیابانی و نامناسب برای کشاورزی است، کمتر کسی انتظار دارد که این پادشاهی به محل رونق جدید کشاورزی تبدیل شود که برای افزایش تولید محصولات داخلی و کاهش وابستگی به مواد غذایی وارداتی طراحی شده است.در حالی که بخش‌های بزرگی از جهان عرب با ناامنی غذایی و اختلالات زنجیره تأمین دست و پنجه نرم می‌کنند، ابتکارات، سرمایه‌گذاری‌ها و نوآوری‌های فناوری پادشاهی عربستان، معنای دستیابی به خودکفایی در بسیاری از اقلام غذایی را در یکی از خشک‌ترین مناطق جهان، از نو تعریف کرده است.بر اساس آمار منتشر شده از سوی اداره کل آمار، عربستان سعودی امروز در تولید خرما، لبنیات تازه و تخم مرغ به خودکفایی کامل رسیده است. این ارقام همچنین نشان می‌دهد که عربستان سعودی بیش از نیاز داخلی خود از این سه قلم مواد غذایی – به ترتیب ۱۲۴، ۱۱۸ و ۱۱۷ درصد – تولید می‌کند، به این معنی که ظرفیت مازاد برای صادرات دارد. این پادشاهی همچنین در کشت سیب‌زمینی پیشرفت داشته و ۸۰ درصد از تقاضای محلی را برآورده می‌کند. مرغ خانگی ۶۸ درصد، گوجه‌فرنگی ۶۷ درصد، گوشت قرمز ۶۰ درصد، هویج ۵۰ درصد، ماهی ۴۸ درصد و پیاز ۴۴ درصد از نیاز داخلی را تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر، عربستان سعودی به دلیل موقعیت استراتژیک خود به عنوان واردکننده و توزیع‌کننده کلیدی کالاهای اساسی کشاورزی، نقش محوری در بازارهای غلات خاورمیانه ایفا می‌کند. با توجه به جمعیت رو به رشد و منابع محدود زمین‌های زراعی و آب، این کشور برای تأمین نیازهای غذایی و خوراک دام خود به شدت به واردات غلات وابسته است. در نتیجه، تجارت غلات به عنصر اصلی استراتژی امنیت غذایی عربستان سعودی تبدیل شده است. بنابراین کشور برای تأمین تقاضای غلات و خوراک دام خود به شدت به واردات وابسته است. نیاز سالانه این کشور به واردات تقریباً ۵ میلیون تن ذرت، ۳.۵ میلیون تن گندم آسیابانی، ۴ میلیون تن جو، ۲ میلیون تن کنجاله سویا و ۶ میلیون تن انواع الیاف در اشکال مختلف است. تمرکز عربستان سعودی همچنان بر تأمین غلات خود از طریق واردات استراتژیک و تضمین امنیت غذایی و خوراک دام است. این شامل حفظ زیرساخت‌های قوی، مانند تأسیسات پیشرفته ذخیره‌سازی غلات، و تقویت مشارکت‌های تجاری بین‌المللی برای تضمین یک زنجیره تأمین پایدار و قابل اعتماد می‌شود. عربستان سعودی ظرفیت تولید خوراک دام مرکب حدود ۸ میلیون تن دارد. این بخش نیز به طور پیوسته در حال رشد است. کل بازار خوراک دام تقریباً ۲۲ میلیون تن است که به جمعیت متنوعی از دام‌ها، از جمله ۱.۸ میلیون شتر، ۱.۵ میلیون گوسفند، ۱.۲ میلیون بز، ۵۰۰۰۰۰ گاو شیرده و حدود ۱.۲ میلیارد پرنده در سال، خدمات ارائه می‌دهد. این بخش بسیار یکپارچه است و با حرکت فزاینده به سمت کشاورزی خصوصی حرفه‌ای، تغییر قابل توجهی در بخش دامداری ایجاد شده است که نشان‌دهنده‌ی فاصله‌ی قابل توجه با شیوه‌های قبلی کشاورزی است.
تاریخچه طولانی برنامه‌های کشاورزی تحت رهبری دولت
برنامه‌های توسعه کشاورزی در عربستان سعودی همیشه مؤثر نبوده‌اند و سابقه طولانی سیاست‌های کشاورزی دولتی در این کشور، محدودیت‌های یارانه‌های عمومی در ایجاد مسیری پایدار برای تولید مواد غذایی را به برنامه‌ریزان سیاسی نشان داده است. از سال ۱۹۷۰ تا اوایل دهه ۲۰۰۰، تبدیل بخش کشاورزی از مزارع کوچک و معیشتی به مزارع بزرگ و صنعتی، هزینه‌ای بیش از ارزش خود داشت. این امر باعث خشک شدن ذخایر حیاتی و تجدیدناپذیر آب‌های زیرزمینی و مصرف منابع عظیم دولتی در قالب توزیع زمین، یارانه‌ها و وام‌ها شد. هدف اولین برنامه توسعه (۱۹۷۰-۱۹۷۴) افزایش ۲۷ درصدی تولیدات کشاورزی طی پنج سال بود. تأسیس مزارع بزرگ، واردات فناوری کشاورزی و مکانیزاسیون صنعت کشاورزی به سبک کارخانه‌ای، نتایج مورد انتظار را به همراه داشت. تا دهه ۱۹۸۰، عربستان سعودی به پنجمین تولیدکننده بزرگ گندم در جهان تبدیل شده بود. یارانه‌ها نقش کلیدی در این نتیجه داشتند. دولت عربستان سعودی در سال ۱۹۷۲ سازمان سیلوهای غلات و آسیاب‌های آرد را برای توسعه صنایع کشاورزی و نگهداری ذخیره گندم شش ماهه به عنوان یک هدف استراتژیک امنیت غذایی تأسیس کرد. این سازمان نه تنها برای خرید بذر، کود و سیستم‌های آبیاری و سایر فناوری‌های جدید یارانه پرداخت می‌کرد، بلکه خرید مجدد محصولات را با قیمتی بسیار بالاتر از قیمت بازار جهانی نیز تضمین می‌کرد. بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۰، دولت عربستان سعودی به کشاورزان سعودی ۱۰۰۰ دلار برای هر تن گندم پیشنهاد می‌داد، در حالی که قیمت بازار بین‌المللی در آن زمان بین ۹۹ تا ۱۸۰ دلار برای هر تن در نوسان بود. در حالی که در سال ۱۹۷۲، این سازمان حدود ۱۲٪ از تولید گندم ملی را بازخرید می‌کرد، تا سال ۱۹۸۴ ، ۹۰٪ از تولید ملی را خریداری می‌کرد که تا دهه ۲۰۰۰ به همین منوال باقی ماند. بر اساس هزینه‌های پیش‌بینی‌شده طرح‌های توسعه طی چندین سال و داده‌های بودجه دولت ، یارانه‌های بازخرید پرداخت‌شده برای برنامه گندم بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۴ بالغ بر ۱۵ میلیارد دلار تخمین زده شده است. خرید همان مقدار گندم از بازارهای بین‌المللی در مدت مشابه کمتر از ۳ میلیارد دلار هزینه داشته است. ساختار تشویقی برای کشاورزان بزرگ چنان به سمت فروش گندم بیشتر به دولت متمایل بود که برخی از کشاورزان شروع به خرید گندم از بازارهای بین‌المللی کردند تا آن را به دولت بفروشند، گویی که به صورت محلی تولید شده است. با گذشت زمان، حتی با وجود افزایش قابل توجه در تولید کشاورزی، این برنامه‌ها همچنان به شدت به بودجه عمومی وابسته بودند. در تلاشی برای مهار تولید گندم در اوایل دهه ۱۹۹۰، دولت شروع به اعمال سهمیه بر گندم خریداری شده توسط سازمان سیلوهای غلات و آسیاب‌های آرد از بزرگترین مزارع کرد. اما لابی کشاورزی سازمان‌یافته موفق شد این تصمیم را لغو کند. در سال ۲۰۰۵، قیمت خرید تضمینی توسط این سازمان هنوز ۵۰۰ دلار در هر تن بود، در حالی که در بازارهای بین‌المللی حدود ۱۲۰ دلار فروخته می‌شد. تنها در سال ۲۰۰۸ بود که برای صرفه‌جویی در آب و پول، دولت تصمیم خود را برای قطع یارانه‌های تولید گندم در این بخش اعلام کرد و این کار را با کاهش مداوم ۱۲ درصدی سالانه تا زمان حذف کامل یارانه‌ها انجام داد.
از توزیع رانت تا سیر کردن شکم مردم
اما امروزه اولویت‌های سیاسی عربستان سعودی از زمان برنامه گندم به طور اساسی تغییر کرده است. در دهه‌های اولیه تشکیل دولت، روابط دولت و جامعه در عربستان سعودی در ابتدا با آنچه دولت می‌توانست به گروه‌های ذینفع قدرتمند مختلف که حمایت آنها در پروژه ملت‌سازی ضروری بود، ارائه دهد، تغییر شکل داد و بازتعریف شد. ایجاد ائتلاف از طریق توزیع رانت، اولویتی برای تضمین ثبات سیاسی از طریق فرآیند تأسیس یک دولت مدرن بود. هجوم گسترده و مداوم ذخایر خارجی به این معنی بود که گروه‌های نخبه قدیمی که قدرت پادشاه در ابتدا به آنها متکی بود، نفوذ خود را از دست دادند، در حالی که گروه‌های اقتصادی جدید برجسته شدند. با از دست دادن امتیازات اقتصادی نخبگان قدیمی، گاهی اوقات ضرر آنها جبران می‌شد. برنامه توزیع زمین عربستان سعودی در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به این هدف خدمت کرد. این برنامه توزیع رانت‌های هنگفت را به گروهی از خانواده‌های تاجر که برای سازگاری با نظم اقتصادی جدید مبتنی بر نفت تلاش می‌کردند، تسهیل کرد. اگرچه هدف اولیه افزایش خوداتکایی عربستان سعودی در تولید مواد غذایی بود، اما یارانه‌های کشاورزی در واقع جمعیت‌های کشاورزی سنتی را آواره کرد و توسط خانواده‌های بازرگانی که قدرت اقتصادی خود را از دست داده بودند، تصرف شد. در طول سال‌ها، به لطف لابی قدرتمند گندم که توسط خانواده‌هایی که قطعات بزرگی از زمین را از برنامه توزیع زمین دولت دریافت کرده بودند، ایجاد شده بود، تخصیص یارانه‌ها به طور فزاینده‌ای به سمت زمین‌داران بزرگی که شرکت‌های کشاورزی تشکیل داده بودند، هدایت شد. در واقع، بخش کشاورزی چنان به یارانه‌های عمومی وابسته بود که وقتی دولت پایان یارانه‌های برنامه گندم را اعلام کرد، بیش از ۴۰ درصد از شرکت‌های کشاورزی تعطیل شدند .
سیاست کشت فراسرزمینی
پس از بحران قیمت مواد غذایی در سال‌های ۲۰۰۷-۲۰۰۸ و اعلام کاهش یارانه گندم توسط دولت عربستان سعودی، ملک عبدالله بن عبدالعزیز طرح سرمایه‌گذاری کشاورزی عربستان در خارج از کشور را آغاز کرد. در حالی که برای دهه‌ها، برنامه گندم، گروه‌های کوچک ذینفع را به ضرر هدف بزرگتر خود ثروتمند می‌کرد، طرح جدید پادشاه، هدف اولیه تضمین امنیت غذایی کشور را از طریق ابزارهای جدید احیا کرد. ایده اصلی، تشویق به خرید زمین‌های کشاورزی در ایالات متحده ، آسیا و آفریقا ، با یارانه برای سیستم‌های آبیاری، خرید بذر و ماشین‌آلات برای انتقال به مزارع سعودی در خارج از کشور بود. اگر گروه‌های ذینفع بخش کشاورزی را در داخل کشور تصرف می‌کردند، توسعه تولید مواد غذایی در خارج از کشور، پاسخ این مشکل بود. با این حال، این طرح با موانع غیرمنتظره بسیاری روبرو شد. سازمان‌های بین‌المللی این استراتژی را به عنوان یک زمین‌خواری سوداگرانه محکوم کردند و نگرانی‌هایی را در مورد اینکه آیا کشورهای فقیر هنوز زمین‌های کشاورزی کافی برای تغذیه خود در آینده خواهند داشت، مطرح کردند. جمعیت محلی ، قوانین کار، استفاده مزارع سعودی از ذخایر حیاتی آب‌های زیرزمینی در آریزونا و حتی شورش‌ها در سودان و مصر اتیوپی ، همگی اجرای این ابتکار را دشوار کرد. سپس، با حمله روسیه به اوکراین و تأثیرات جنگ بر صادرات گندم ، دوباره آشکار شد که امنیت غذایی پادشاهی فقط در قلمرو خودش قابل تأمین است.
در مسیر توسعه کشاورزی نوین
طبق گزارش سازمان ملل متحد، طی ۳۰ سال آینده، تغییرات اقلیمی به طور فزاینده‌ای تأمین مواد غذایی جهان را به خطر می‌اندازد و کشورهایی که قادر به تکیه بر تولید خود برای تغذیه جمعیت خود نخواهند بود، بیشتر در معرض اختلالات زنجیره تأمین مواد غذایی بین‌المللی و شوک‌های شدید قیمت قرار خواهند گرفت. هنگامی که محصولات کشاورزی به دلیل رویدادهای شدید آب و هوایی از بین بروند، واردکنندگان خالص مواد غذایی از این می‌ترسند که کشورهای بزرگ تولیدکننده مواد غذایی، ممنوعیت‌هایی را بر صادرات مواد غذایی اعمال کنند و در نتیجه، مواد غذایی تا حد زیادی برای واردکنندگان، حتی کسانی که پول کافی برای خرید مواد غذایی با قیمت‌های گزاف دارند، در دسترس نباشد. این امر کشورهایی مانند عربستان سعودی (و به طور کلی خاورمیانه ) را به شدت در معرض کمبود مواد غذایی قرار خواهد داد، زیرا در حال حاضر تا ۸۰ درصد از مصرف ملی مواد غذایی خود را از طریق واردات مواد غذایی تأمین می‌کند . به دلیل رشد سریع جمعیت، کل واردات مواد غذایی این پادشاهی نیز به سرعت افزایش یافته است. در حالی که دولت منابع وارداتی را متنوع و نسبتاً متعادل نگه داشته است، مقدار زیاد مواد غذایی مورد نیاز برای حمایت از جمعیت رو به رشد، ضرورت فوری تولید مواد غذایی در داخل کشور را ایجاد می‌کند. همانگون که گفته شد در طول چند سال گذشته، عربستان سعودی به نقاط عطف مهمی در تولید مواد غذایی دست یافته است. تولید خرما، تخم مرغ، لبنیات و سایر محصولات عربستان از تقاضای محلی فراتر رفته و این کشور صادرات محصولات غذایی را، عمدتاً به همسایگان خود، آغاز کرده است. البته چالش همچنان تولید میوه‌ها و سبزیجاتی است که نمی‌توانند در شرایط آب و هوایی سخت رشد کنند و این کشور به طور فعال در تلاش برای رفع این محدودیت‌ها است. اگرچه برنامه گندم از نظر هزینه ناکارآمد و از نظر مصرف آب ناپایدار تلقی می‌شد، اما منجر به درس‌های مهمی شد و به پیشرفت‌های فناوری برای امکان‌پذیر کردن تولید مواد غذایی بدون کاهش منابع آب تجدیدناپذیر منجر شد. از سال ۲۰۱۷، عربستان سعودی میلیاردها دلار در فناوری‌های کشاورزی نسل بعدی، از جمله کشاورزی عمودی، هیدروپونیک و هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده است. برای مثال، استارت‌آپ سعودی Mishkat Agritech Farms که در سال ۲۰۱۷ تأسیس شد، با Schaduf، یک شرکت کشاورزی شهری مصری، برای توسعه اولین مزرعه عمودی هیدروپونیک در جده همکاری کرده است و قصد دارد آن را به سایر شهرهای کشور نیز گسترش دهد. این شرکت با استفاده از زنبورهای عسل برای گرده افشانی گیاهان در داخل گلخانه خود و دوری از آفت‌کش‌ها، قصد دارد مصرف آب را تا ۸۰ درصد کاهش دهد و نرخ فعلی ۴۰ درصدی ضایعات مواد غذایی ناشی از واردات مواد غذایی را به صفر برساند. در مزارع نعیم ، یکی دیگر از پروژه‌های نوآورانه کشاورزی، مشتریان سعودی می‌توانند سبد میوه و سبزیجات خود را که به صورت محلی از مزرعه تا سفره تولید می‌شوند، انتخاب و درب منزل تحویل بگیرند. بسیاری از مشارکت‌های مشابه دیگر از طریق صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی با شرکت‌های آمریکایی و اروپایی برای توسعه کشاورزی عمودی سرپوشیده در این پادشاهی در حال شکل‌گیری است. به عنوان مثال، در حومه نئوم، به شرکت گلخانه‌ای هلندی با فناوری پیشرفته ون در هوون قراردادی ۱۲۰ میلیون دلاری برای ایجاد دو مرکز آزمایشی برای کشت محصولات در بیابان اعطا شد. این شرکت از فناوری هوش مصنوعی توسعه‌یافته توسط مراکز تحقیقاتی مانند فنوراب دانشگاه بن برای نظارت بر بیماری‌های محصولات، علف‌های هرز و نیازهای آبی استفاده می‌کند. ابا وجود این تلاش ها کمبود آب همچنان یک نگرانی اساسی است که تولید غلات داخلی را محدود کرده و وابستگی به واردات را افزایش می‌دهد. بزرگترین خطر، اختلالات زنجیره تأمین ناشی از جنگ یا سایر رویدادها است. به عنوان مثال، درگیری روسیه و اوکراین و بی‌ثباتی در منطقه دریای سرخ به دلیل افزایش حق بیمه و هزینه‌های اضافی ریسک جنگ، ۲۵ تا ۵۰ دلار به هزینه‌های حمل و نقل اضافی برای هر محموله اضافه کرده و خسارات مالی را افزایش داده است. ازدحام بنادر در نقاط بارگیری و تخلیه، این مسائل را تشدید می‌کند و باعث تأخیر و ناکارآمدی می‌شود. اگرچه تولید جهانی غلات در سال‌های اخیر به دلیل شرایط آب و هوایی مطلوب بسیار عالی بوده است، اما چالش اصلی تولید نیست، بلکه افزایش هزینه‌های حمل و نقل، حق بیمه و خطرات ژئوپلیتیکی مؤثر بر حمل و نقل است. با وجود این موانع، عربستان سعودی از طریق سیاست‌های خارجی مؤثر و با حفظ روابط قوی با کشورهای کلیدی در بازار غلات، این چالش‌ها را با درایت مدیریت کرده است. این رویکرد استراتژیک به کاهش تأثیر این خطرات و حفظ عرضه پایدار غلات برای تأمین نیازهای کشور کمک کرده است.
چشم‌انداز ۲۰۳۰ به عنوان راهنمایی برای دستیابی به آرمان اعلام‌شده رهبری برای تبدیل عربستان سعودی به یک قطب غذایی منطقه‌ای عمل می‌کند. نهادهایی مانند صندوق توسعه کشاورزی، صندوق توسعه ملی، شرکت سرمایه‌گذاری کشاورزی و دامداری سعودی، وزارت محیط زیست، آب و کشاورزی و اداره کل امنیت غذایی همگی برای اجرای طرح کشاورزی چشم‌انداز ۲۰۳۰ با هم همکاری می‌کنند. مدیریت کارآمد زنجیره تأمین مواد غذایی در چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی به همان اندازه حیاتی است و فناوری ابزارهای قدرتمندی را برای مقابله با چالش‌ها و افزایش امنیت، ایمنی و شفافیت غذایی در این پادشاهی ارائه می‌دهد.فناوری‌های بسته‌بندی هوشمند، مانند نشانگرهای زمان-دما (TTI)، به‌روزرسانی‌های بلادرنگ در مورد شرایط محصول ارائه می‌دهند و نشان می‌دهند که آیا در معرض محیط‌های نامطلوب قرار گرفته است یا خیر. در همین حال، سیستم‌های لجستیک پیشرفته زنجیره سرد از اینترنت اشیا و هوش مصنوعی برای نظارت و مدیریت شرایط دما در سراسر زنجیره تأمین استفاده می‌کنند و در نتیجه ضایعات و ضایعات را به حداقل می‌رسانند. به عنوان مثال، شرکت Maersk راهکارهای اینترنت اشیا را در کانتینرهای یخچال‌دار ادغام می‌کند و کنترل دقیق بر تنظیمات دما را برای شرایط ذخیره‌سازی بهینه در طول حمل و نقل تضمین می‌کند. برچسب‌های شناسایی فرکانس رادیویی (RFID) و تراشه‌های ارتباط میدان نزدیک (NFC) نیز برای ردیابی و نظارت بر محصولات در سراسر زنجیره تأمین استفاده می‌شوند و تضمین می‌کنند که آنها در شرایط ایمن باقی می‌مانند. فناوری بلاکچین شفافیت و قابلیت ردیابی را افزایش می‌دهد و مصرف‌کنندگان را قادر می‌سازد تا محصولات غذایی را از مزرعه تا سفره ردیابی کنند و ایمنی و کیفیت را تضمین کنند. این امر ایمنی مواد غذایی را تضمین می‌کند و به ردیابی منبع هرگونه آلودگی یا شیوع بیماری‌های ناشی از غذا کمک می‌کند و امکان اقدام سریع را فراهم می‌کند.شبکه بلاکچین Food Trust شرکت IBM نمونه قابل توجهی است که قبلاً توسط خرده‌فروشان بزرگی مانند والمارت برای اطمینان از قابلیت ردیابی محصولات غذایی خود استفاده شده است. از طرفی پایداری در هسته ابتکارات امنیت غذایی چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی قرار دارد. اقداماتی مانند کاهش مصرف آب و به حداقل رساندن ضایعات، در راستای اهداف حفاظت از محیط زیست، مهم هستند. چشم‌انداز ۲۰۳۰ همچنین از شرکت‌های ملی که نوآوری در لجستیک و کشاورزی را هدایت می‌کنند، حمایت می‌کند. حمایت از شرکت‌های ملی یکی دیگر از جنبه‌های مهم هدف امنیت غذایی چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی است. این شامل حمایت از شرکت‌های لجستیکی و شرکت‌های مرتبط با کشاورزی است که راه‌حل‌های نوآورانه ارائه می‌دهند.شرکت‌هایی مانند NADEC در تولید لبنیات پایدار پیشرو هستند و این نشان دهنده تعهد پادشاهی به توسعه صنعت محلی است. در همین حال، شرکت‌های غذایی نوآور مانند توپیان، شرکت غذایی NEOM، در تلاشند تا سیستم‌های غذایی آینده‌نگر را برای بهره‌مندی کشورهای آسیب‌دیده از تغییرات اقلیمی ایجاد کنند و با استفاده از علم و فناوری، یک سیستم غذایی پایدارتر و مقاوم‌تر ایجاد کنند. مفهوم «آینده تا سفره» آنها، صنایع غذایی را دعوت می‌کند تا کیفیت و طعم بیشتری را با تأثیر کمتر بر کره زمین به سفره‌ها بیاورند.احتمال دارد که در آینده‌ای قابل پیش‌بینی، تزریق مقادیر زیادی بودجه عمومی برای حمایت از توسعه بخش کشاورزی در عربستان سعودی ضروری باشد. با این حال، انتخاب مقامات سعودی بسیار واضح‌تر از روزهای برنامه گندم است. دیگر بحث ائتلاف‌سازی، توزیع رانت یا تشکیل حلقه وفاداران دولت مطرح نیست. اکنون بحث بر سر این است که جمعیت به سرعت در حال رشد عربستان سعودی بتواند در دهه‌های آینده به طور مداوم به غذا دسترسی داشته باشد.
حسین شیرزاد
تحلیل گر و دکترای توسعه کشاورزی