• واحد تحقیق و توسعه فدراسیون طیور ایران
• واردات مرغ، راهکاری ناموفق؛ مروری بر چالش‌ها و راهکارهای جایگزین

مصرف سرانه گوشت مرغ در ایران حدود 25 کیلوگرم بوده و تولید سالانه 2.4 میلیون تن از ایت محصول، به طور کلی پاسخگوی نیاز داخلی است. با این وجود، دولت در برخی موارد برای کنترل قیمت و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا، اقدام به واردات مرغ می‌کند. بنابراین، دلیل اصلی واردات که دولت انجام می‌دهد در ظاهر، مقابله با افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و تنظیم بازار از طریق عرضه عمده است در حالی که تولید کافی و حتی بالاتر از نیاز وجود دارد ولی مدیریت بازار مخدوش بوده و دولت بنا بر سیاست اشتباه قادر به کنترل آن نیست لذا راحت ترین راه که واردات است را انتخاب کرده  و اغلب نیز بدلیل محدودیت تاریخ مصرف در مواقعی به بازار تزریق می شود که پتکی بر سر مرغداران داخلی می‌باشد.  خوشبختانه این موضوع تا حدی تعدیل شده، بطوریکه بر اساس آمار گمرک، حجم واردات مرغ در 4 سال اخیر روند کاهشی داشته و از 125 هزار تن در سال 1400 به 39 هزار تن در سال 1403 رسیده است. میزان ارز تخصیص یافته به واردات این کالا نیز در این بازه زمانی به یک سوم کاهش یافته است.

مقدار واردات گوشت مرغ

 

 

ارزش واردات گوشت مرغ

 

چه کشورهایی تامین کنندگان اصلی گوشت مرغ کشورهستند؟

در سال‌های گذشته، عمده واردات از کشورهای برزیل و ترکیه صورت می‌گرفت، اما طبق آمار گمرک در سال گذشته، امارات متحده عربی با صادرات 18.440 تن مرغ به ایران، در جایگاه نخست قرار گرفت.

آیا واردات مرغ به نفع اقتصاد است؟

برای پاسخ به این سوال، باید با نگاهی واقع‌بینانه و به دور از تعصب به موضوع پرداخت. واردات مرغ می‌تواند به عنوان یک ابزار اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد. در اقتصاد، دو عامل کیفیت و قیمت اهمیت دارند که در شرایط رقابتی، قیمت از اهمیت بیشتری برخوردار است. به عبارت دیگر، در صورت عدم وجود رقیب، محصول ارزان‌تر ترجیح داده می‌شود. دولت نیز با در نظر گرفتن این اصل، به دنبال کنترل قیمت‌ها از طریق واردات مرغ است. این سوال مطرح می‌شود که چرا دولت قادر به کنترل قیمت تولیدات داخلی نیست؟ پاسخ این است که سیستم اقتصادی ایران مبتنی بر تورم است و دلالان با ایجاد اختلال در عرضه، به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زنند. دولت نیز با واردات مرغ، سعی در متعادل کردن عرضه و تثبیت قیمت‌ها دارد در حالیکه اگر سیاست تولید گوشت مرغ در قالب زنجیره یکپارچه تولید به سرعت رشد کند و فرایند توزیع گوشت مرغ توسط این شرکت ها به بازار مصرف جدی گرفته شود ، نظام واسطه گری در این مسیر اصلاح شده و کنترل و تنظیم بازار نیز براحتی امکانپذیر خواهد شد ضمن اینکه صادرات گوشت مرغ نیز در مسیر هدفمندی قرار خواهد گرفت که اگر نیاز به واردات مرغ هم بود توسط خود این شرکت ها صورت خواهد گرفت.

واردات مرغ؛ راهکاری ناموفق؟

به طور کلی، واردات مرغ برای کشوری مانند ایران، راهکاری ناموفق و نوعی سرپوش گذاشتن بر مشکلات ساختاری اقتصاد و مهمتر از آن ضعف اصلاح ساختار تولید گوشت مرغ در ایران است. این اقدام، مانند وارد کردن زعفران به مشهد است؛ در حالی که مشهد خود تولیدکننده زعفران بوده و قادر به تامین نیاز داخلی و حتی صادرات است.

نظام اقتصادی ایران مبتنی بر سازوکار عرضه و تقاضا است. کاهش عرضه به افزایش تقاضا و در نتیجه، افزایش قیمت منجر می‌شود. دولت می‌تواند با ذخیره‌سازی گوشت مرغ از محل مازاد تولیدات داخلی و از طریق مدیریت تولید توسط شرکت‌های زنجیره‌ای یکپارچه، به‌طور مستقیم از این سازوکار جلوگیری کند. با این حال، در شرایط کنونی، ساختار خرده‌مالکی تولید گوشت مرغ از یک سو، و عدم مسئولیت‌پذیری کشتارگاه‌ها در ساماندهی توزیع گوشت مرغ از سوی دیگر، باعث شده واسطه‌های غیرمجاز با نفوذ کامل در مدیریت توزیع و عرضه گوشت مرغ، به چالش‌های قیمتی دامن بزنند. در این شرایط، دولت تصور می‌کند که با واردات مرغ، می‌تواند بازار را تنظیم و قیمت‌ها را کنترل کند. در حالی که در طول سال‌های متمادی، روش‌های اجرایی به کار گرفته شده، نتیجه معکوس داده و علاوه بر هدر دادن منابع ملی، به تولید داخلی نیز آسیب رسانده است. امید است با همکاری فدراسیون و اعضای ذی‌صلاح آن، اصلاحات جدی در این دیدگاه صورت پذیرد.